Mắm Huế – đặc sản của vùng đất cố đô

Mắm Huế là một loại mắm truyền thống của vùng Huế, một trong những đặc sản nổi tiếng của miền Trung Việt Nam. Được làm từ cá và các nguyên liệu tự nhiên khác, mắm Huế có hương vị đặc trưng, thơm ngon và đậm đà. Quy trình sản xuất mắm Huế khá công phu, từ việc lựa chọn nguyên liệu, ướp chua, lên men, đến quá trình ủ và chế biến cuối cùng.

Mắm Huế không chỉ là một loại gia vị phổ biến trong ẩm thực Huế mà còn được người dân địa phương và du khách yêu thích. Hương vị đặc trưng của nó thường được sử dụng để gia vị cho nhiều món ăn ngon của Huế.

Ngoài hương vị đặc biệt, mắm Huế còn được biết đến với giá trị dinh dưỡng cao, đặc biệt là về protein và các dưỡng chất từ cá. Điều này khiến cho mắm Huế không chỉ là một món ăn ngon mà còn là một phần quan trọng trong chế độ dinh dưỡng của người dân Huế.

1. Mắm ruốc Huế

Mắm ruốc Huế là một biến thể đặc biệt của mắm Huế, được làm từ con ruốc, một loại cá nhỏ hoặc tôm/tép. Quy trình làm mắm ruốc Huế cũng tương tự như làm mắm Huế thông thường, nhưng với nguyên liệu chính là cá ruốc, tạo nên hương vị đặc trưng và riêng biệt. Và người dân dựa theo công thức gia truyền nhiều đời để lại đã làm ra món mắm ruốc thơm ngon với nhiều công đoạn cầu kỳ. Từ những con ruốc biển tươi ngon được sơ chế và áp dụng phương pháp lên men tự nhiên cùng bao tâm huyết của người làm mang đến một loại gia vị thơm ngon không lẫn với bất cứ loại mắm nào khác

Mắm ruốc Huế thường có màu nâu đặc trưng, hương vị thơm ngon, béo ngậy và có độ mặn vừa phải. Nó thường được sử dụng làm gia vị cho nhiều món ăn truyền thống của vùng Huế như bún bò Huế hay mắm ruốc còn được dùng để chấm trái cây.

Đặc biệt, với hương vị đặc trưng và giá trị dinh dưỡng cao từ cá, mắm ruốc Huế đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực và văn hóa ẩm thực của Huế.

2. Mắm tôm chua

Mắm tôm chua Huế là một loại mắm truyền thống của vùng Huế, được làm từ tôm và các nguyên liệu tự nhiên khác như muối, đường, và nước. Quy trình làm mắm tôm chua Huế khá đặc biệt và đòi hỏi sự khéo léo trong cách ướp và ủ.

Đầu tiên, tôm được làm sạch rồi ướp cùng với muối và đường để chúng lên men trong một khoảng thời gian nhất định. Sau đó, tôm được ủ trong thùng gỗ hoặc chum để cho nước mắm tự nhiên tiết ra và tạo ra hương vị đặc trưng của mắm tôm chua Huế.

Mắm tôm chua là đặc sản vô cùng nổi tiếng có mặt trong hầu hết các bữa ăn ở Huế. Loại tôm chua ngon nhất là tôm tươi, cỡ vừa. Mắm khi chín, tôm sẽ có màu đỏ, nước từ tôm và các nguyên liệu khác tạo thành hỗn hợp sền sệt bắt mắt. Mắm sẽ có vị ngọt, béo của tôm, cay nồng của riềng và ớt, vị chua của các gia vị lên men. Tôm chua ngon nhất là khi ăn cùng với thịt heo luộc và cơm trắng.

Ngoài ra, còn có món bánh ướt cuốn tôm chua là món ăn đặc sản mang dấu ấn của nét ẩm thực vua chúa thời xưa, món ăn này thường hiện diện trên bàn ăn của vua và được vua hết sức tâm đắc. Khi bạn đến Huế bạn không nên bỏ qua món ăn tuyệt vời này nhé.

3. Mắm nêm Huế

Mắm nêm có mặt ở nhiều tỉnh ven biển miền Trung, hầu như tỉnh nào cũng sản xuất loại mắm dân giã này. Mắm nêm Huế là một trong các loại mắm Huế trứ danh của vùng đất cố đô. Để tạo ra mắm nêm, người dân sử dụng nhiều loại cá như cá cơm than, cá nục, cá sơn, cá trích… và quá trình làm tương tự như mắm cá rò hay mắm cá cơm. Tuy nhiên ở mỗi vùng, cách chế biến món mắm khi ăn lại khác nhau, cho ra nhiều món ăn đi kèm mắm nêm rất đa dạng.

Riêng Mắm nêm xứ Huế khác hẳn tất cả các loại mắm khác. Mùi mắm không quá nồng mà rất thanh. Hương vị hướng về vị ngọt đậm đà pha chút mặn dịu, nếu đã ăn thử rồi thì có thể “nghiện”.

Ở Huế, mắm nêm được sử dụng nhiều trong các quán bún mắm nêm nổi tiếng, tạo nên một món ăn ngon đặc biệt với hương vị riêng Huế. . Mắm nêm thường được dùng để pha nước chấm, dùng kèm với lẩu hoặc ăn kèm bê thui…

4. Mắm dưa – Mắm cà Huế

Mắm dưa – Mắm cà Huế được người dân xứ Huế  làm từ các nguyên liệu đơn giản và quen thuộc là đu đủ và cà pháo. Món ăn này mang lại cho ta hương vị hấp dẫn bao người bởi độ giòn khi ăn, quyện cùng vị chua, cay, mặn, ngọt. Bạn có thể ăn mắm dưa với cơm nóng, ăn kèm với thịt luộc đặc biệt vào những ngày mưa lạnh rất hao cơm.

Quy trình làm mắm dưa mắm cà Huế thường bắt đầu bằng việc làm sạch dưa và cà, sau đó chúng được ướp chua cùng với muối và có thể thêm một số gia vị khác tùy theo sở thích cá nhân hoặc công thức gia truyền. Sau khi ướp chua đủ lâu để dưa và cà thấm gia vị để tạo ra một hương vị đặc trưng và phát triển hương vị tự nhiên.

Mắm dưa – Mắm cà pháo Huế tuy không được làm cầu kỳ nhưng lại được ưa thích bởi âm thanh và khẩu vị. Mắm dưa mắm cà Huế thường có màu vàng hoặc đỏ đậm đặc trưng, với hương vị chua ngọt, cay nồng và thơm mùi mắm đặc trưng. Mắm dưa cà Huế thường được kèm với cơm nóng vào mùa đông, rất ngon và đậm vị quê nhà.

5. Mắm Cá Rò

Mắm cá rò có lẽ là một món ăn xa lạ với nhiều người nhưng lại là một món ăn mà không người sành ăn nào có thể bỏ qua khi có dịp đến Huế. Mắm cá rò là một món đặc sản bình dị, gần gũi nhưng làm nên một nét văn hóa ẩm thực độc đáo riêng của vùng biển Thuận An xứ Huế.

Mắm cá rò đặc biệt ở chỗ đó là cá còn nguyên con chứ không nát nhừ như các loại mắm khác. Là loại cá gần giống với cá cơm nhưng xương cá rò mềm và thịt ngọt hơn. Sau khi mắm chín, có thể ăn nguyên con cá. Mắm được trộn với riềng, ớt, tỏi nên có vị cay nồng đặc trưng của xứ Huế. Mắm thường được ăn kèm với dưa chuột, rau sống, quả vả non và thịt luộc thái mỏng.

6. Mắm thính 

Mắm thính được làm từ cá nục hoặc cá de và được muối với bột thính. Thính là loại bột gạo hoặc bắp (chủ yếu là bắp) được rang chín cho thơm và giã vụn. Công thức thật đơn giản nhưng muốn có món mắm ngon luôn cần có tay nghề lẫn bí quyết.

Người làm mắm phải chọn những con cá nục còn tươi xanh, mang đỏ hồng, chưa hề ngâm qua chút nước đá nào để tránh làm mắm bị đắng. Loại mắm được làm khá kỳ công. Thời gian để cá chín từ 2-3 tháng, lúc này thịt cá đã thơm, mềm, không còn mùi tanh.

Mắm thính khi ăn được chưng lên hoặc chế biến cầu kỳ hơn như kho với gia vị cho nóng hoặc hấp trứng.

7. Mắm sò

Mắm sò được biết đến như là đặc sản nổi tiếng nhất tại Lăng Cô, Huế….Mắm sò Lăng Cô là loại mắm làm từ con sò lông (con sặc), loại hải sản hầu như có mặt quanh năm. Hương vị thơm ngon, mặn mòi rất đặc trưng. Mắm sò có thể khiến cho những người kén ăn, và những người chưa bao giờ ăn thích thú ngay từ lần đầu thưởng thức.

Ngoài ăn với cơm nóng, người ta còn dùng mắm sò như một loại nước chấm. Nếu muốn cảm nhận hết vị ngon của mắm sò thì bạn nên thưởng thức mắm kèm với rau sống, dưa giá, khế chua kẹp thịt ba chỉ, đảm bảo ngon ngất ngây.

Trên đây là tổng hợp các món mắm Huế đặc trưng, hi vọng sẽ giúp bạn thêm vào danh sách những món đặc sản xứ Huế khi mua về làm quà. Nếu bạn đến Huế mà không được thưởng thức các loại mắm Huế – hay là mua về làm quà cho người thân, bạn bè là một điều đáng tiếc đấy nhé. 

Bạn có thể mua các loại mắm Huế ở chợ Đông Ba hoặc tại Đặc sản Huế INFO với vô vàng các loại mắm ngon – rẻ và được bày biện đẹp mắt trên các gian hàng. Sự phong phú, đa dạng trong ẩm thực Huế làm bạn phải xao xuyến và cảm thán trước nền ẩm thực của con người nơi đây!